درگاه واسط چه بود و چه شد؟
به گزارش مجله یک کامپیوتر، مانند بسیاری از کشورهای دیگر در ایران هم صنعت پرداخت الکترونیک دو بخش کاملا مجزا و معین دارد: بخش بازار و بخش تنظیم گر.
قانون گذار یا تنظیم گر (Regulator)، مقررات و شرایط فعالیت بازیگران مختلف یک صنعت را تنظیم و معین نموده و در حقیقت نماینده حاکمیت در آن صنعت است. بانک مرکزی این نقش را در صنعت پرداخت ایران بر عهده دارد. زیرمجموعه ریاست جمهوری در ایران، بانک مرکزی نهادی است که مجمع عمومی اش رییس اش را به پیشنهاد رییس جمهور انتخاب می نماید. اعضای مجمع عمومی بانک مرکزی رییس جمهور، رییس سازمان برنامه و بودجه، وزیر امور مالی و دارایی، وزیر صنعت، معدن و تجارت و یک نفر از وزرا به انتخاب هیئت وزیران هستند. در صنعت پرداخت ایران بخش تنظیم گر یک عضو دیگر به نام شرکت شاپرک هم دارد. به عنوان بازوی نظارتی و اجرایی بانک مرکزی، شاپرک نماینده بانک در پرداخت الکترونیک است.
بازار در سوی دیگر این صنعت واقع شده است و عمده بازیگران آن ارائه دهندگان خدمات پرداخت هستند. دوازده شرکت پرداخت الکترونیک مهم ترین بازیگران این بازار هستند که در ایران فعال اند. اگرچه اسامی بسکمک از این دوازده شرکت به اسامی بانک ها بسیار شبیه است، اما به این نکته باید توجه کرد که این سهام داران مختلف و گوناگونی در این شرکت ها سهام دارند. شرکت پرداخت الکترونیک سامان کیش برای مثال تنها به بانک سامان متعلق نیست و بانک رفاه و افراد دیگر نیز در آن سهام دارند و حتی بخشی از سهامش در بورس نیز عرضه شده است. بنابراین این نکته که بانک ها بخش مهمی از سهام بیشتر شرکت های پرداخت الکترونیک را در اختیار دارند به معنی یکی بودن بانک ها و شرکت های پرداخت نیست.
مهم ترین زیرساخت های صنعت پرداخت در کشور از طریق شرکت های پرداخت الکترونیک فراهم شده است. مشتریان بانک ها با استفاده از این زیرساخت ها می توانند پرداخت های مورد احتیاجشان را با استفاده از کارت های بانکی خود انجام دهند. درگاه پرداخت و دستگاه های کارت خوان رایج ترین ابزارهای پرداخت در این فضا هستند. درگاه پرداخت آنلاین از این میان مهمترین ابزاری است که کسب وکارهای فعال در فضای مجازی با آن کسب درآمد می نمایند و این نقش را برای کسب وکارهای فضای حقیقی کارت خوان ها به عهده دارند.
کسب وکارهای آنلاین پس از ایجاد این زیرساخت ها برای دریافت درگاه پرداخت از شرکت های پرداخت اشتیاق بسکمک داشتند. اما شرکت های پرداخت به آسانی این خدمات را در اختیار کسب وکارها قرار نمی دادند. مراجعه حضوری و پرکردن فرم های گوناگون تنها راه دریافت این خدمات بود و داشتن ای نماد هم به شرطی برای دریافت درگاه از شرکت های پرداخت تبدیل شده بود. با همه این ها دریافت درگاه با همین شرایط را هم گاهی به مدت زمان قابل توجهی احتیاج داشت.
از ده سال پیش این فضا به شکل گیری یک ابزار جدید انجامید: درگاه واسط شرکت هایی حاضر شدند بخشی از ریسک های ارائه خدمات به شرکت های آنلاین را بپذیرند و پاسخ گویی به مراجع بالادستی را به عهده بگیرند. پس از بوجود آمدن این شرکت ها کسب وکارهای آنلاین توانستند بسیار سریع تر و آسان تر درگاه پرداخت اینترنتی را دریافت نمایند.
دو ارزش مهم توسط درگاه واسط خلق می گردد:
- حذف برخی از تضمین ها و اجبار ای نماد و مانند این ها و در نتیجه سهولت دریافت درگاه
- انجام تمام مراحل به صورت آنلاین و در نتیجه سرعت دریافت درگاه
امکان ارائه درگاه پرداخت تنها ظرف 3 تا 5 روز پس از ثبت درخواست یک کسب وکار، ده یا حتی پنج سال پیش در نظر کسب وکارهای آنلاین رویایی دست نیافتنی بود. اما شرکت های درگاه واسط این امکان را حتی برای برخی از کسب وکارهای فراهم کردند که حتی یک وب سایت رسمی نداشتند (و تنها در شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام یک حساب کاربری داشتند) آن هم با ارائه خدماتی مانند لینک پرداخت و فرم پرداخت. تعداد شرکت های ارائه دهنده درگاه واسط اما با گذشت زمان کم کم بسیار زیاد شد.
با شروع صدور مجوز پرداخت کمک از دو سال پیش توسط بانک مرکزی، عبارت درگاه واسط کم کم جای خود را به عبارت شرکت های پرداخت یار داد.و حالا تعداد این شرکت ها بیش از 100 شرکت گوناگون است که دست کم 25 شرکت از میان آنها در بازار کاملا فعال اند. 80درصد این شرکت ها اما به مشتریان خود خدماتی کاملا مشابه ارائه می نمایند. در میان این کسب وکارها رقابت تنها بر اساس برند شناخته شده تر، قدیمی بودن و اعتبار برند و فروش مستقیم خدمات به مشتریان انجام می گردد. اما خدمات متفاوتی هم از سوی برخی از پرداخت یارها ارائه می گردد.
پایداری خدمات درگاه، گزارش دهی به مشتریان به مناسب ترین شکل برای آنها و حتی تقسیم وجوه دریافتی از درگاه که به نام سهم بندی یا تسهیم به حساب های بانکی مختلف نیز شناخته می گردد از جمله مزیت های رقابتی این دسته از پرداخت یارهاست.
منبع: فرارو